Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2023, ώρα 6.30 μ.μ.
Ευαγγελία Χαλδαιάκη : Τo προσωπικό αρχείο του Κ. Α. Ψάχου (1869-1949): μικρή παρουσίαση από τα κατάλοιπα που παρέμειναν στην οικία του
Ο Κωνσταντίνος Αλεξάνδρου Ψάχος γεννήθηκε το 1869 στο Μέγα Ρεύμα της Κωνσταντινούπολης και απεβίωσε το 1949 στη Νέα Σμύρνη Αθηνών. Πρόκειται για πολυσχιδή επιστήμονα, διεθνούς κύρους και αναγνώρισης: μουσικός, μουσικολόγος, μουσικοσυνθέτης, μουσικοδιδάσκαλος, ερευνητής, συγγραφέας. Αναγνωρίζεται σήμερα ως ο θεμελιωτής των επιστημών της βυζαντινής μουσικολογίας και μουσικολαογραφίας στην Ελλάδα. Κατέλιπε πλουσιότατη εργογραφία, με βιβλία και άρθρα επί εκκλησιαστικών, βυζαντινομουσικολογικών-εθνομουσικολογικών, ιστορικών, λαογραφικών και άλλων θεμάτων, υλικό το οποίο υποστήριζε με πολυάριθμες διαλέξεις του ή και παράλληλη διοργάνωση σχετικών συναυλιών.
Το σύνολο των επιστημονικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων του Κ. Α. Ψάχου, έργο δημοσιευμένο και μη, είχε συγκεντρωθεί και οργανωθεί από τον ίδιο, στο προσωπικό του αρχείο, αποκείμενο στην οικία του. Το εν λόγω αρχείο, εκτός από αποκόμματα και προσχέδια των δημοσιεύσεών του (εκδόσεις, άρθρα, διαλέξεις), περιλαμβάνει επίσης την αλληλογραφία του, προσωπικές του σημειώσεις, αλλά και περίπτυστη βιβλιοθήκη, όπου θησαυρίζονται πολυάριθμα σπάνια χειρόγραφα τεκμήρια και ομόλογες έντυπες εκδόσεις, βυζαντινομουσικολογικού κυρίως ενδιαφέροντος, αλλά και άλλο ανάλογο υλικό, σχετικό με θέματα λαογραφικά ή και ιστορικά. Μετά τον θάνατό του, και για περίπου τέσσερις δεκαετίες, οι κληρονόμοι του Ψάχου διαφύλαξαν το αρχείο του στον χώρο όπου το άφησε ο δημιουργός του, απροσπέλαστο σε ενδιαφερόμενους ερευνητές ή και σε κατά καιρούς επίδοξους αγοραστές. Από τη δεκαετία του 1970 κι έπειτα το αρχείο άνοιξε για τους ερευνητές: πραγματοποιήθηκαν εκδόσεις, ημερίδες, δημοσιεύσεις, παρουσιάσεις σε εκδηλώσεις και συνέδρια, με υλικό που εντοπίστηκε εκεί. Η βιβλιοθήκη του Ψάχου πωλήθηκε το 1991 στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, απόκειται σήμερα στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής, ενώ και κάποια ιδιαίτερης ευρεσιτεχνίας όργανα, που ο Κ. Α. Ψάχος είχε επινοήσει για τη μελέτη και διδασκαλία της βυζαντινής μουσικής, τα λεγόμενα παναρμόνια όργανα, δωρήθηκαν αντίστοιχα στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών και στην Εστία Νέας Σμύρνης. Στην οικία του Κ. Α. Ψάχου παρέμειναν ικανά κατάλοιπα του αρχείου του. Σκοπός της παρούσας παρουσίασης είναι να μυήσει το ενδιαφερόμενο κοινό στα εν λόγω κατάλοιπα του αρχείου της οικίας Ψάχου.
Συντονισμός: Στέλλα Κουρμπανά, Έφορος Ιστορικού Αρχείου Ωδείου Αθηνών, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικού Παραρτήματος IAML.
Μετά τις ομιλίες θα ακολουθήσει συζήτηση.
- Διάρκεια δράσης: 60΄
- Η εκδήλωση στο Facebook
Για την παρακολούθηση δεν απαιτούνται ειδικές γνώσεις. Για οποιαδήποτε διευκρίνιση μπορείτε να απευθυνθείτε στην κα Σοφία Τσοπάνη (tsopani@mus.auth.gr), Γ. Γραμματέα του Παραρτήματός μας.
Η Ευαγγελία Χαλδαιάκη έχει Πτυχίο στην Τουρκική Γλώσσα, Φιλολογία και Ιστορία από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (2014), τίτλο Μεταπτυχιακών Σπουδών στις Λαογραφικές Σπουδές και τον Λαϊκό Πολιτισμό από το ίδιο Ίδρυμα (2017) και το 2022 έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, με τη διδακτορική διατριβή «Η δημοτική μουσική στις τουρκόφωνες και ελληνόφωνες μουσικές συλλογές της ύστερης οθωμανικής περιόδου: λαϊκός πολιτισμός και διακοινοτικές σχέσεις». Σήμερα είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με την έρευνα «Τουρκόφωνη και ελληνόφωνη δημοτική μουσική στις ελληνόφωνες μουσικές συλλογές της ύστερης οθωμανικής περιόδου: μουσικές μεταγραφές, σχολιασμός και σύγχρονες επιτελέσεις τους» Είναι έμπειρη ερευνήτρια και έχει διεξάγει εκτενή ιστορική έρευνα σε αρχεία, συμμετάσχει σε πολυάριθμα εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα, ενώ είναι και ενεργή μουσικός. Το έργο της σχετίζεται γενικότερα με την ελληνική και τουρκική μουσική, κουλτούρα και λαογραφία. Έχει δίπλωμα βυζαντινής μουσικής από το Ορφείο Ωδείο Αθηνών και διδάσκει ελληνική δημοτική μουσική σε χορωδιακό μάθημα στο Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης», ενώ λαμβάνει μέρος σε συναυλίες είτε ως σολίστ είτε με τη χορωδία της «Φοίβος Ανωγειανάκης». Έχει λάβει διάφορες διακρίσεις για το έργο της. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 ήταν υπότροφη του Sasakawa Young Leaders Fund (SYLFF) και μεταξύ των ετών 2019-2021 του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.). Το 2023 έλαβε την ειδική χορηγία του Ιδρύματος Κυβέλη-Γιάννη Χορν από τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής» για την εκπόνηση βραχυχρόνιας μελέτης με τον τίτλο «Τεκμήρια ελληνικής δημοτικής και οθωμανικής τουρκικής μουσικής στο αρχείο του Νηλέως Καμαράδου». Η μεταπτυχιακή διπλωματική της εργασία, «Ο Κ. Α. Ψάχος και η συμβολή του στην καταγραφή και μελέτη ελληνικών δημοτικών τραγουδιών» έλαβε το 2018 το Καυταντζόγλειο Βραβείο. Επίσης, το ίδιο έργο εκδόθηκε το 2017 ως μονογραφία από τις Εκδόσεις Orpheus και το Ωδείο Αθηνών.
Επιστροφή στην κεντρική σελίδα της δράσης.